Program Leader istnieje w Unii Europejskiej od 1991 r. Obecnie realizowany jest program Leader , który stanowi kontynuację i rozwinięcie dotychczasowych programów Leader.
Leader jest inicjatywą wspólnotową, czyli programem bezzwrotnej pomocy Unii Europejskiej dla współpracujących ze sobą partnerów. Władze lokalne, organizacje pozarządowe, przedsiębiorcy, osoby chcące otworzyć własną działalność gospodarczą otrzymują pomoc w związku ze zgłaszanymi przez nie projektami rozwoju obszarów wiejskich. Beneficjentami (odbiorcami) pomocy są przede wszystkim „Lokalne Grupy Działania”, czyli związki partnerów publicznych i prywatnych wspólnie podejmujących innowacyjne działania związane z rozwojem obszaru wiejskiego. LEADER sprzyja lepszemu wykorzystaniu potencjału rozwojowego terenów, poprawie ich konkurencyjności jako miejsca zamieszkania i prowadzenia działalności gospodarczej, a także przyczyni się do aktywizacji oraz współpracy lokalnych środowisk. Obszar działania LGD Perły Mazowsza to gminy: Tarczyn, Prażmów, Góra Kalwaria i Konstancin-Jeziorna.
Leader ma na celu:
- wspomaganie rozwoju obszarów wiejskich,
- pobudzanie aktywności środowisk lokalnych i ich zaangażowanie w tworzenie oraz realizację lokalnych strategii rozwoju obszarów wiejskich,
- poprawie ich konkurencyjności jako miejsca zamieszkania i prowadzenia działalności gospodarczej lub jej rozwinięcie,
- współprace lokalnych środowisk.
Dzięki lokalnym inicjatywom na wielu obszarach wiejskich znacznie zmniejszono bezrobocie i doprowadzono do istotnej poprawy warunków życia mieszkańców poprzez wykorzystanie i promowanie lokalnych zasobów.
Dla Programu Leader sformułowano następujące tematy działań:
- Jak najlepsze wykorzystanie zasobów naturalnych i dziedzictwa kulturowego, w tym zwiększenie jakości terenów wiejskich oraz ochrona środowiska naturalnego i klimatu.
- Poprawa jakości życia na obszarach wiejskich.
- Tworzenie wartości dodanej produktów lokalnych, w szczególności dzięki wspólnym działaniom, ułatwiającym małym producentom dostęp do rynków.
- Wykorzystanie nowych technologii dla zwiększenia konkurencyjności produktów i usług pochodzących z obszaru wiejskiego.
W Polsce, Program Leader , jest realizowany w dwóch schematach.
Schemat I ma na celu utworzenie Lokalnych Grup Działania, analizę obszarów wiejskich pod kątem możliwości rozwojowych i stworzenia na kanwie tej analizy Zintegrowanej Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich.
W ramach Schematu II, członkowie Lokalnej Grupy Działania, wykorzystując zdobytą wiedzę, dokonują rzeczowej realizacji wcześniej opracowanej Strategii. Działanie to ma na celu promowanie i rozwój obszarów wiejskich, ujętych w wspomnianej strategii.
We wspólnotowej inicjatywie Leader chodzi o to, żeby zmobilizować lokalne społeczności do wspólnego działania na rzecz rozwoju swoich miejscowości, gmin, regionu, szukania nowych własnych dróg rozwoju gospodarczego.
Działanie Programu Leader , ma na celu pobudzanie aktywności środowisk lokalnych i ich zaangażowanie w tworzenie oraz realizację zintegrowanych strategii rozwoju obszarów wiejskich, w tym projektów o charakterze wielosektorowym (sektor publiczny, gospodarczy i społeczny), uwzględniających w szczególności rozwój turystyki, ochronę i promocję środowiska naturalnego, krajobrazu i zasobów historyczno – kulturowych oraz popularyzację i rozwój produktów regionalnych.
W ramach programu mogą być refinansowane wydatki na działania informacyjne, szkoleniowe, promocję regionu, przygotowanie ekspertyz i dokumentacji, współpracę pomiędzy Lokalnymi Grupami Działania itp.
Celem Programu Leader jest zachęcenie wnioskodawców do wdrożenia zintegrowanych, wysokich jakościowo strategii dla zrównoważonego rozwoju pozwalających na eksperymentowanie z nowymi sposobami:
- wzmocnienie dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego,
- wzmocnienie środowiska geograficznego, w celu tworzenia nowych miejsc pracy,
- poprawienie zdolności organizacyjnych ich społeczności.
W programie Leader , obowiązują następujące zasady:
- Podejście obszarowe (wiąże się z określeniem polityki rozwoju w oparciu o konkretną sytuację danego obszaru oraz jego słabe i mocne strony),
- Podejście oddolne ( ma na celu promowani podejmowania decyzji odnośnie do wszystkich aspektów polityki rozwoju, opartego na uczestnictwie szczebla lokalnego),
- Podejście partnerskie (Lokalne Grupa Działania jest formą uczestników prywatnych i publicznych, połączonych partnerstwem, która ustala wspólną strategię i lokalny plan działania w zakresie rozwoju obszaru objętego Programem Leader),
- Innowacje – inicjatywa Leader kładzie nacisk na działania innowacyjne, takie jak np. działania promujące w nowy sposób lokalne zasoby, działania leżące w interesie rozwoju lokalnego, lecz nie objęte innymi politykami rozwój, działania stanowiące nowe reakcje na słabości i problemy obszarów wiejskich, ale również innowacyjność przejawia się w elementach prezentacji i tworzenia,
- Podejście zintegrowane – działania i projekty zawarte w lokalnym planie działania są powiązane i koordynowane jako wspólna całość,
- Tworzenie sieci i współpraca między obszarami – poprzez ułatwienie wymiany i rozpowszechniania informacji na temat polityk rozwoju obszarów wiejskich oraz rozpowszechniania i przekazywania innowacyjnych rozwiązań, sieć Leader zmierza do przełamania izolacji lokalnych grup działania oraz utworzeniu podstawy informacji i analizy działań,
- Lokalne finansowanie i zarządzanie – przekazywanie lokalnym grupom działania znacznej części kompetencji decyzyjnych odnośnie finansowania i zarządzania.